ช่วงนี้ หากไม่พูดถึงสมุนไพรไทยชนิดนี้คงจะไม่ได้คือ ฟ้าทะลายโจร ชื่อนี้คงไม่มีใครที่ไม่รู้จัก เพราะฟ้าทะลายโจร ถูกนำมาผลิตเป็นยาสมุนไพรอีกชนิดหนึ่ง ในการบรรเทาอาการของผู้ป่วยที่ติด โควิด-19
ฟ้าทะลายโจร จัดเป็นสมุนไพรพืชบ้านที่สามารถหามาทานเองได้ มีรสขมมาก มีฤทธิ์เป็นยาแก้ไข้ โรคทางเดินหายใจ แก้เจ็บคอ
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Andrographis paniculata (Burm.f.) Nees (วงศ์ Acanthaceae)
ชื่ออื่น : ฟ้าทะลาย หญ้ากันงู น้ำลายพังพอน เมฆทะลาย ฟ้าสะท้าน
ฟ้าทะลายโจร เป็นพืชล้มลุก สูงประมาณ 30-70 ซม. ใบเรียว ปลายแหลม ดอกสีขาวขนาดเล็ก มีฝักเล็กคล้ายฝักต้อยติ่ง ที่มีการขยายพันธ์ง่ายและรวดเร็ว แต่เนื่องด้วยความต้องการตอนนี้เพิ่มขึ้นอย่างมาก จนมีข่าวว่าอาจจะมีการสูญพันธ์ได้ ใครที่อยากปลูกก็ลองหาพันธ์มาปลูกติดบ้านกันไว้ วิธีการปลูกก็ไม่ยาก
วิธีการปลูกฟ้าทะลายโจรทำได้ 2 วิธี คือ
1. ใช้เมล็ดหว่านหรือโรย
2. ปักชำ
1.1 การใช้เมล็ดหว่านหรือโรย
1.) การเตรียมเมล็ด ใช้เมล็ดจากแก่จัด สังเกตุได้จากสีน้ำตาลเข้ม
2.) ก่อนปลูกน้ำเมล็ดมาแช่น้ำ ประมาณ 12-24 ชม. เพื่อให้เมล็ดงอกง่ายขึ้น
3.) นำเมล็ดมาผสมกับทรายในอัตราส่วน 1 : 2 แล้วหวานลงถาดเพาะที่เตรียมไว้ หรือโรยเป็นแถวห่างกัน 40 ซม.
4.) รอให้กล้าขึ้น และมีอายุได้ 45 วัน หากแน่นเกินไปให้ทำการถอนไปปลูกแปลงอื่น
1.2 การปักชำ
1.) เลือกกิ่งพันธุ์ที่สมบูรณ์ ยาวประมาณ 30 ซม. มาแช่น้ำไว้เพื่อให้รากงอกออกมา
2.) หลังจากมีรากแล้ว ประมาณ 15-30 วัน ให้นำไปปลูกลงภาชนะที่เตรียมไว้
การรดน้ำ
ควรรดน้ำ 2 ครั้ง/วัน เช้า-เย็น หากแดดไม่จัดรดน้ำวันละ 1 ครั้ง พออายุ 60 วัน อาจรดน้ำวันเว้นวัน ขึ้นอยู่กับความหมาะสม
การใส่ปุ๋ย
หลังจากย้ายต้นกล้าลงปลูกเรียบร้อยแล้่ว ให้ใส่ปุ๋ยอินทรีย์เล็กน้อย และหลังจากนั้น 15 วันใส่ปุ๋ยอินทรีย์รอบ 2 หว่านปุ๋ยให้กระจายทั่วๆแปลง
การเก็บและบำรุงรักษาต้น
เมื่อปลูกได้ 3-6 เดือน จะเริ่มออกดอกจนถึงดอกบาน ยอดและใบ เป็นส่วนที่มีสารสำคัญสูง โดยตัดทั้งต้นให้เหลือลำต้นประมาณ 5 ซม. เพื่อให้แตกยอดใหม่ต่อไป
สำหรับฟ้าทะลายโจรชนิดแคปซูล
คำแนะนำรักษา
– บรรเทาอาการเจ็บคอ
– บรรเทาอาการของโรคหวัด (common cold) เช่น เจ็บคอ ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ
ขนาดและวิธีใช้
– รับประทานครั้งละ 500 มิลลิกรัม – 2 กรัม วันละ 4 ครั้ง หลังอาหารและก่อนนอน
ข้อห้ามใช้
– ห้ามใช้ ในผู้ที่มีอาการแพ้ ฟ้าทะลายโจร
– ห้ามใช้ ในหญิงตั้งครรภ์และให้นมบุตร เนื่องจากอาจทำให้เกิดทารกวิรูปได้
คำเตือน
– หากใช้ติดต่อกันเป็นเวลานาน อาจทำให้แขนขามีอาการชาหรืออ่อนแรง
– หากใช้ฟ้าทะลายโจรติดต่อกัน 3 วัน แล้วไม่หาย หรือ มีอาการรุนแรงขึ้นระหว่างใช้ ยา ควรหยุดใช้ และพบแพทย์
– ควรระวังการใช้ร่วมกับสารกันเลือดเป็นลิ่ม (anticoagulants) และยาต้านการจับตัวของเกล็ดเลือด (antiplatelets)
– ควรระวังการใช้ร่วมกับยาลดความดันเลือดเพราะอาจเสริมฤทธิ์กันได้
– ควรระวังการใช้ร่วมกับยาที่กระบวนการเมแทบอลิซึม ผ่านเอนไซม์ Cytochrome P450 (CYP) เนื่องจากฟ้าทะลายโจรมีฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ CYP1A2, CYP2C9 และCYP3A4
อาการไม่พึงประสงค์
– อาจทำให้เกิดอาการผิดปกติของทางเดินอาหาร เช่น ปวดท้อง ท้องเดิน คลื่นไส้ เบื่ออาหาร วิงเวียนศีรษะ ใจสั่น และอาจเกิดลมพิษได้